Nguồn gốc của trà Yerba mate

Nguồn gốc của trà Yerba mate chứa đựng trong nền văn hóa dân gian Nam Mỹ. Từng được phát hiện bởi những người dân bản địa thuộc các khu rừng ở Paraguay và Nam Brazil (những người thuộc hệ nói ngôn ngữ Guarani và Tupi), Yerba mate được ví như loại thảo mộc “từ các vị thần” nhằm nâng cao sức chịu đựng dẻo dai cho con người.

Loại thảo mộc này còn được coi như lương thực của các chiến binh và bộ lạc sống dựa vào nên nông nghiệp du mục. Những người bản địa cũng tin rằng, Yerba mate chính là món quà mà thượng đế ban cho họ để duy trì sự sống, tăng sức mạnh và chữa lành bệnh tật, phục vụ y học. Bên cạnh đó, Yerba mate còn mang ý nghĩa tâm linh, được sử dụng để thờ cúng trong các nghi lễ tôn giáo và các nghi lễ quan trọng khác của bộ lạc nơi đây.

Những đặc tính kích thích của Yerba mate trở nên phổ biến trong “giới Gauchos – những anh hùng dân gian” Argentina (hoặc hiểu là cao bồi sống du mục và làm việc như những mục đồng) bởi nó mang đến nguồn năng lượng cho các chuyến du mục hay những ngày thu hoạch kéo dài. Loại thảo mộc này cũng được dùng thay thế cho thực phẩm thời kỳ khan hiếm, hạn hán hay đói kém. Thứ “cà phê cao bồi” vẫn được nhâm nhi vào mỗi bình minh hay đêm xuống quanh đống lửa trại và trong bữa ăn ấy, người ta sẽ truyền tay nhau một “bầu” Yerba mate như một cách chia sẻ tình bằng hữu.

Khi người Tây Ban Nha bắt đầu xâm chiếm khắp Nam Mỹ, họ đã tận mắt nhìn thấy những lợi ích về sức khỏe và năng lượng mà loại đồ uống bản địa này mang lại. Người Tây Ban Nha đã tiếp nhận và nhanh chóng phổ biến Yerba mate như cái cách họ chinh phục Nam Mỹ. Phải mất nhiều thế kỷ để người Châu Âu tìm ra cách biến Yerba mate thành loại cây trồng bền vững. Bí mật ở đây là hạt yerba mate chỉ nảy mầm khi chúng đi qua đường tiêu hóa của một số loài chim bản địa.

Chu trình phát triển của Yerba mate

Cây Yerba mate là một loài thuộc họ cây Nhựa ruồi với lá thường xanh (có lá cả bốn mùa), quả mọng nho nhỏ với những bông hoa màu trắng xanh. Lá và thân cây mềm, được hái bằng tay sau đó sấy khô trong môi trường có kiểm soát. Đôi khi chúng còn được hun trước khi bị nghiền nhỏ ra thành trà. Thậm chí, Yerba mate còn được ủ một năm trong các thùng gỗ tuyết tùng nhằm tăng thêm hương vị trước khi được bán ra thị trường.

Yerba mate chất lượng cao nhất là loại được trồng dưới bóng râm trong những tán rừng nhiệt đới, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp. Nhờ sự che chở này, lá cây giữ lại được nhiều chất dinh dưỡng hơn so với các loại thực vật bị tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Cây Yerba mate hoang dã chỉ thu hoạch hai năm một lần, vì lá của chúng mất nhiều thời gian hơn để phát triển đầy đủ. Trong khi đó, cây được trồng sẽ thu hoạch vào cuối mỗi mùa đông vì chúng phát triển nhanh hơn do được cắt tỉa cẩn thận, tắm nắng và kiểm soát nước.

Yerba mate được trồng và chế biến trên khắp Nam Mỹ. Ngày nay, Brazil là nước sản xuất Yerba mate lớn nhất, tiếp theo là Argentina và Paraguay.

Theo cách truyền thống nhất thì Yerba mate được pha trong một quả bầu. Ngày xưa, những quả bầu ấy là những chiếc bát hoặc những chiếc cốc được làm từ những quả bí đao khô, rỗng ruột. Còn ngày nay, những “bầu” này có thể được làm từ kim loại, gốm sứ hoặc gỗ.

Yerba mate được cho vào bầu và lăc, xay hoặc tán ra. Người ta sẽ đổ một ít nước lạnh vào bầu cho thấm qua thảo mộc, sau đó dùng nước nóng hoặc nước mát (không dùng loại nước vừa sôi) tiếp thêm đầy bầu để tạo ra đồ uống gọi là Trà Yerba mate.

Uống trà thảo mộc Yerba mate không như trà hay café – tức là bạn sẽ không uống trực tiếp mà thay vào đó, bạn hãy nhấm nháp nó qua một thứ có tên là “bombilla” (ống hút bằng kim loại có sẵn đầu lọc).

Cách pha trà Yerba mate

Yerba mate có thể có nhiệt độ và thời gian ủ trà khác nhau tùy thuộc vào việc nó được canh tác ra sao và đươc pha như thế nào. Sử dụng nước sạch, tinh khiết. Đặc biệt là nước suối.

• Nhiệt độ nước: Nhìn chung, Yerba mate được ủ với nước nóng nhưng không phải nước vừa mới sôi. Nhiệt độ ủ mate khoảng 75 – 85 độ C. Nếu bạn không đo được nhiệt độ, thì có thể ước lượng bằng cách đun sôi nước rồi để khoảng 7 phút sau, lúc đó, nhiệt độ nước sẽ giảm xuống khoảng 90 độ C
• Lượng trà: 2 gram trà nên tương ứng với khoảng 230-250ml nước, nhớ đóng nắp để đảm bảo nhiệt độ trong bình/ cốc trà của bạn.
• Thời gian ủ: Khoảng 4-5 phút, sau đó bạn có thể thử và quyết định xem có nên ủ thêm hay không. Tương tự như các loại trà khác, Yerba mate sẽ có thể có chút ngăm đắng khi ủ lâu cùng nước nóng. Bạn cũng có thể tiếp thêm một vài lượt nước cho trà, mỗi lượt nước bạn sẽ cảm nhận được một lớp hương vị khác nhau của thảo mộc.

Mate có thể dùng đơn giản như trên hoặc thêm nước trái cây như là nước chanh để làm tăng hương vị. Nó ít khi được sử dụng với mật ong, đường hay kem, sữa như cách bạn làm với một số loại trà khác.

Hương vị tươi mát từ trà Yerba mate

Yerba mate thường được mô tả với hương của đất, cây, thảo mộc, vừa ngọt lại vừa ngăm ngăm. Hãy thử tưởng tượng một tầng rừng nhiệt đới tươi mát và đó chính là hương vị trà Yerba mate.

Tuy nhiên, hương vị của Yerba mate có thể thay đổi đôi chút dựa trên vùng canh tác và kỹ thuật sản xuất hay pha chế. Thường thì Yerba mate chứa hương vị gỗ vì được làm từ lá và thân cây. Với những cây thu hoạch muộn, lượng tannin sẽ cao hơn các cây thu hoạc sớm nên vị của mate có thể hơi ngăm đắng. Một số nhà máy lại rang lá và cành để có được hương vị rang hay một số lại ủ trong thùng gỗ tuyết tùng dể có thêm nhiều lớp hương vị của rừng cây.